Denetimli serbestlik, hükümlünün cezasını hapishane dışında geçirmesine olanak sağlayan bir infaz sistemidir. Ceza İnfaz Kurumları’nda kalan kişiler için bir alternatif oluşturan bu uygulama, bireyin gözetim ve denetim altında özgürlüğüne kavuşmasını sağlar. Bununla birlikte, denetimli serbestlik sistemi, kişinin cezasını tamamlaması sırasında belirli kurallara uyma yükümlülüğü getirir ve toplum içinde rehabilite edilmesine öncelik tanır.
Denetimli Serbestlik Nedir ve Nasıl Tanımlanır?
Denetimli serbestlik, suç işleyen bir kişinin cezasını tamamen cezaevi şartlarında çekmek yerine, toplum içinde gözetim altında tamamlamasını ifade eder. Bu infaz yöntemi, hükümlünün sosyal hayata uyumunu kolaylaştırmayı ve topluma kazandırılmasını amaçlar. Uygulamada, hükümlünün iyi halli olması, belirli yükümlülükleri yerine getirmesi ve kanun tarafından belirlenen şartları taşıması gerekir. Ceza hukuku açısından bu sistem, bireyin cezai sorumluluğunu yerine getirmesine imkan tanırken aynı zamanda topluma entegrasyon sürecini de desteklemektedir.
Denetimli Serbestlikten Yararlanma Şartları Nelerdir?
Her hükümlü denetimli serbestlik uygulamasından yararlanamaz. Hükümlünün bu infaz sistemine dahil olabilmesi için belirli koşulları yerine getirmesi zorunludur. İşte denetimli serbestlikten yararlanabilmek için aranan şartlar:
- Hükümlünün, denetimli serbestlik sisteminden faydalanmak istediğini belirten bir talep dilekçesi sunması gerekmektedir.
- Hükümlünün iyi halli olması, yani cezaevi süresince disiplin cezası almaması ve rehabilitasyona yönelik olumlu bir tutum sergilemesi şarttır.
- Hükümlünün, denetimli serbestlik sürecinde kendisi için belirlenen yükümlülüklere ve kurallara eksiksiz şekilde uyması gerekmektedir.
Denetimli Serbestlik Sürecindeki Yükümlülükler Nelerdir?
Denetimli serbestlik kapsamında serbest bırakılan bir kişi, belirli yükümlülüklere tabidir. Bu yükümlülükler, kişinin topluma entegrasyonunu sağlamak ve toplum güvenliğini korumak amacıyla uygulanır. Denetimli serbestlik sürecinde getirilen yükümlülüklerden bazıları şunlardır:
- Hükümlünün belirli bölgelere veya yerlere gitmesinin kısıtlanması.
- Hükümlünün, rehabilitasyonuna katkıda bulunacak eğitim programlarına veya mesleki kurslara katılması.
- Kamu yararına bir işte ücretsiz olarak çalıştırılması.
- Hükümlünün, belirli bir konut ya da bölge içerisinde gözetim altında tutulması.
Hükümlünün ihtiyaçlarına göre bu yükümlülükler değişiklik gösterebilir ve Ceza İnfaz Kurumları tarafından esneklik sağlanabilir.
Denetimli Serbestlikten Kimler Yararlanabilir?
Denetimli serbestlik uygulamasından kimlerin yararlanabileceği, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 105/A maddesi kapsamında düzenlenmiştir. Buna göre, açık ceza infaz kurumlarında ya da çocuk eğitim evlerinde bulunan iyi halli hükümlüler, koşullu salıverilme süresine 1 yıl veya daha az süre kaldığında denetimli serbestlik hakkından yararlanabilir. Ayrıca, 30/03/2020 tarihinden önce işlenmiş bazı suçlar bakımından da özel düzenlemeler yapılmıştır.
Yeni Af Düzenlemesi ile Getirilen Değişiklikler
30/03/2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından, koşullu salıverme süresine 3 yıl veya daha az süre kalan hükümlüler denetimli serbestlik uygulamasından faydalanabilmektedir. Bunun dışında, 0-6 yaş arasında çocuğu bulunan kadın hükümlüler ve 70 yaşını doldurmuş olan hükümlüler için denetimli serbestlik süresi 4 yıl olarak belirlenmiştir. Daha önce bu süre 2 yıl olarak uygulanmaktaydı. Ayrıca, 65 yaş üstü hükümlüler için sağlık raporları ile belgelendirilmesi şartıyla, yaşamlarını tek başlarına sürdürememeleri durumunda denetimli serbestlik sürelerinden bağımsız olarak bu hak sağlanmaktadır.
Mükerrirlere Özel Durumlar
Bir kişinin, bir suçtan hüküm giymesi ve daha sonra yeni bir suç işlemesi durumunda “mükerrir” hükümlü statüsüne geçilir. Mükerrir durumundaki kişiler için denetimli serbestlik uygulanabilir ancak tekrar eden mükerrirlik durumunda bu hak ortadan kalkar. Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 158. maddesi, suçta tekerrür hükümlerini düzenlemektedir.
Denetimli Serbestlik İhlalleri Nelere Yol Açar?
Denetimli serbestlikten faydalanan hükümlü, belirlenen kurallara uyacağını taahhüt eder. Ancak, bu kurallara uyulmaması durumunda, denetimli serbestlik hakkı ortadan kalkar ve hükümlü tekrar cezaevine alınır. Denetimli serbestlik ihlallerinden bazıları şunlardır:
- Tahliye sonrası 5 gün içinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne başvurmamak.
- Denetimli serbestlik kapsamında belirlenen programa katılmamak.
- Hükümlünün denetimli serbestlikten yararlanma talebinden vazgeçmesi.
İnfaz Oranları: Genel ve Özel Uygulamalar
Genel İnfaz Oranı: 14/04/2020 tarihinde kabul edilen 7242 sayılı Kanun ile birlikte, süreli hapis cezalarında infaz oranı 1/2 olarak belirlenmiştir. Yani, hükümlü cezasının yarısını cezaevinde çektikten sonra koşullu salıverilme hakkı kazanabilir.
Özel İnfaz Oranları: Bazı suç tipleri için daha yüksek infaz oranları uygulanır. Örneğin:
- 2/3 İnfaz Oranı: Kasten öldürme, işkence, cinsel saldırı ve uyuşturucu madde ticareti gibi suçlar bu kapsamda değerlendirilmektedir.
- 3/4 İnfaz Oranı: Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar ve bazı cinsel suçlar için geçerlidir.
Adli Para Cezalarında Denetimli Serbestlik
Adli para cezalarından dönüştürülen hapis cezaları için denetimli serbestlik uygulanmaz. Çünkü bu cezalar, doğrudan bir hapis cezası yerine geçmez.
Denetimli serbestlik, bir yandan hükümlünün topluma kazandırılmasını sağlarken, diğer yandan toplum güvenliğini korumayı hedefleyen bir infaz modelidir. Bu sistemin başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için, hükümlülerin belirlenen yükümlülüklere titizlikle uyması gerekmektedir. Ancak bu yükümlülüklerin ihlali, bireyin tekrar cezaevine gönderilmesi ile sonuçlanır.
Denetimli serbestlikten kimler yararlanamaz?
Cinsel saldırı, terör suçları ve uyuşturucu ticareti gibi suçlardan mahkum olanlar genellikle denetimli serbestlikten yararlanamaz. Ayrıca, denetimli serbestlik sırasında yükümlülüklerini ihlal eden hükümlülerin bu hakları sona erer.
Denetimli serbestlik ile koşullu salıverilme arasındaki fark nedir?
Denetimli serbestlik, hükümlünün cezasını toplum içinde tamamlamasına olanak tanırken, koşullu salıverilme cezanın bir kısmının hapishanede tamamlanmasını şart koşar. Koşullu salıverilmede denetim süresi daha uzundur.
Denetimli serbestlik sürecinde eğitim programlarına katılım zorunlu mu?
Evet, hükümlünün rehabilitasyonu için faydalı olacağı düşünülen eğitim ve meslek edindirme programlarına katılması zorunludur.
Yorumlar kapalı.