Cumhurbaşkanlığı forsunda da yer alan Türk tarihindeki 16 büyük devlet, genellikle bağımsızlıkları ve egemenlik alanlarıyla öne çıkan büyük Türk imparatorluklarını temsil eder. Anadolu Selçuklu Devleti ise tarihsel olarak Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun bir parçası veya ona bağlı bir devam devleti olarak değerlendirildiği için bu listeye alınmamıştır. Ancak, Anadolu Selçukluları’nın Türk tarihine ve Anadolu’nun Türkleşmesine olan katkıları, onları tarihsel anlamda önemli bir yere koyar.
Anadolu Selçuklu Devleti ve Büyük Selçuklu İmparatorluğu Arasındaki Bağ Nedir?
Anadolu Selçuklu Devleti, Büyük Selçuklu İmparatorluğu’na resmî olarak bağlı bir devlet olarak kurulmuştur. Büyük Selçuklular, Orta Asya’dan başlayan bir fetih hareketiyle Türk-İslam dünyasının lideri haline gelmiş ve 11. yüzyılda İslam dünyasının en güçlü siyasi gücü olmuştur. Anadolu Selçuklu Devleti ise bu imparatorluğun bir kolu olarak 1077 yılında Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından Anadolu topraklarında kurulmuştur. Ancak, zamanla Anadolu Selçukluları pratikte Büyük Selçuklular’dan bağımsız hareket etmeye başlamıştır.
Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun kurucuları olan Tuğrul ve Çağrı Beyler, Arslan Yabgu’nun yeğenleriydi. Arslan Yabgu ise Selçuklu ailesinin ileri gelen bir üyesiydi. Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurucuları ise Arslan Yabgu’nun soyundan gelen kişilerdi. Bu durum, Anadolu Selçukluları’nın tarihsel olarak Büyük Selçuklu ailesine bağlı olduğunu göstermektedir.
Anadolu Selçuklu Devleti Neden Bağımsız Bir Devlet Olarak Görülmez?
Anadolu Selçuklu Devleti’nin bağımsız bir devlet olarak görülmemesinin ana sebeplerinden biri, onun Büyük Selçuklu İmparatorluğu’na olan resmî bağıdır. Bu bağ, özellikle devletin ilk yıllarında siyasi ve askeri olarak hissedilmiştir. Büyük Selçuklular, Anadolu Selçukluları’nı bir tür “taşra yönetimi” veya eyalet gibi değerlendirmiştir. Ancak, Anadolu Selçukluları, Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun zayıfladığı dönemlerde daha bağımsız hareket etmeye başlamış ve kendi kültürel, siyasi ve ekonomik yapısını geliştirmiştir.
Buna rağmen, Türk tarihçileri ve resmi kaynaklar, Anadolu Selçuklu Devleti’ni Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun bir parçası olarak ele almayı tercih eder. Bu durum, Anadolu Selçukluları’nın bağımsız bir imparatorluk olarak değil, Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun bir uzantısı olarak görülmesine yol açmıştır.
16 Büyük Türk Devleti Listesi Nedir ve Nasıl Belirlenmiştir?
16 Büyük Türk Devleti listesi, Türk tarihindeki önemli imparatorlukları ve devletleri sembolik olarak temsil etmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu liste, 1969 yılında dönemin Türk Genelkurmayı tarafından resmi olarak açıklanmış ve Türk bayrağındaki 16 yıldızla ilişkilendirilmiştir. Listede yer alan devletler, genellikle bağımsız ve egemen yapılarıyla öne çıkan büyük Türk devletleridir. Bu listede yer alan devletler şunlardır:
- Büyük Hun İmparatorluğu
- Kurucu: Teoman
- Dönem: MÖ 220 – MS 216
- Batı Hun İmparatorluğu
- Kurucu: Panu
- Dönem: MS 48 – MS 216
- Avrupa Hun İmparatorluğu
- Kurucu: Balamir
- Dönem: 375 – 469
- Ak Hun İmparatorluğu (Eftalitler)
- Kurucu: Aksuvar
- Dönem: 420 – 552
- Göktürk Kağanlığı
- Kurucu: Bumin Kağan
- Dönem: 552 – 745
- Avar Kağanlığı
- Kurucu: I. Bayan
- Dönem: 565 – 835
- Hazar Kağanlığı
- Kurucu: Böri Şad
- Dönem: 651 – 983
- Uygur Kağanlığı
- Kurucu: Kutluk Bilge Kül Kağan
- Dönem: 745 – 845
- Karahanlı Devleti
- Kurucu: Bilge Kül Kadir Han
- Dönem: 840 – 1212
- Gazne Devleti
- Kurucu: Alp Tigin
- Dönem: 962 – 1183
- Büyük Selçuklu Devleti
- Kurucu: Tuğrul ve Çağrı Beyler
- Dönem: 1040 – 1157
- Harezmşahlar Devleti
- Kurucu: Kutbeddin Muhammed
- Dönem: 1097 – 1231
- Altın Orda Devleti
- Kurucu: Batu Han
- Dönem: 1236 – 1502
- Timur İmparatorluğu
- Kurucu: Timur
- Dönem: 1368 – 1501
- Babür İmparatorluğu
- Kurucu: Babür Şah
- Dönem: 1526 – 1858
- Osmanlı İmparatorluğu
- Kurucu: Osman Gazi
- Dönem: 1299 – 1922
Bu listede Anadolu Selçuklu Devleti’ne yer verilmemesinin sebebi, yukarıda da belirtildiği gibi, bu devletin Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun devamı olarak görülmesidir. Liste, tarihsel bir sıralamadan çok sembolik bir anlam taşımaktadır ve Türk tarihindeki “büyük” imparatorlukları temsil etmektedir.
Anadolu Selçuklu Devleti’nin Türk Tarihindeki Önemi
Anadolu Selçuklu Devleti her ne kadar “16 Büyük Türk Devleti” arasında sayılmasa da, Türk tarihindeki yeri ve önemi tartışılmazdır. Bu devlet, Anadolu’nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında kilit bir rol oynamış, güçlü bir siyasi ve kültürel miras bırakmıştır. İşte Anadolu Selçuklu Devleti’nin Türk tarihindeki bazı önemli katkıları:
- Anadolu’nun Türkleşmesi: Anadolu Selçukluları, Malazgirt Zaferi’nin ardından Anadolu’ya Türk nüfusunun yerleşmesini sağlamış ve bölgeyi bir Türk yurdu haline getirmiştir.
- Kültürel Gelişim: Anadolu Selçuklu Devleti döneminde mimari, sanat ve bilim alanında önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Konya’daki Selçuklu eserleri bu dönemin mirasını yansıtır.
- Ticaretin Gelişimi: Anadolu Selçukluları, kervansaraylar inşa ederek Anadolu’da ticaret yollarını güvenli hale getirmiş ve ekonomik kalkınmaya katkı sağlamıştır.
- Haçlı Seferlerine Karşı Direniş: Anadolu Selçuklu Devleti, Haçlı Seferleri sırasında Anadolu topraklarını savunmuş ve İslam dünyasını koruma görevini üstlenmiştir.
Bu nedenlerle, Anadolu Selçuklu Devleti Türk tarihinin en önemli yapı taşlarından biridir. Her ne kadar Büyük Selçuklu İmparatorluğu’na bağlı bir devlet olarak görülse de, Anadolu coğrafyasında kurduğu düzen ve bıraktığı miras onu Türk tarihinin vazgeçilmez bir unsuru haline getirmiştir.
Anadolu Selçuklu Devleti neden bağımsız bir devlet sayılmaz?
Anadolu Selçuklu Devleti, Büyük Selçuklu İmparatorluğu’na resmî olarak bağlı bir yapı olarak kurulmuştur. Bu nedenle bağımsız bir imparatorluk olarak değerlendirilmemiştir.
Büyük Selçuklu İmparatorluğu ile Anadolu Selçuklu Devleti arasındaki fark nedir?
Büyük Selçuklu İmparatorluğu, Türk-İslam dünyasının lideri olan bir imparatorluktu. Anadolu Selçuklu Devleti ise bu imparatorluğun bir kolu olarak Anadolu’da kurulmuş bir devletti.
Anadolu Selçukluları ne zaman bağımsız hareket etmeye başladı?
Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun zayıfladığı dönemlerde Anadolu Selçukluları daha bağımsız hareket etmeye başlamış, ancak resmî olarak bağımsızlık ilan etmemiştir.
16 Büyük Türk Devleti listesi neye göre hazırlanmıştır?
Liste, bağımsızlıkları ve egemenlik alanlarıyla öne çıkan Türk imparatorluklarını sembolik olarak temsil etmek amacıyla hazırlanmıştır.
Anadolu Selçuklu Devleti hangi hanedan tarafından kurulmuştur?
Anadolu Selçuklu Devleti, Büyük Selçuklu soyundan gelen Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından 1077 yılında kurulmuştur.
Anadolu Selçukluları’nın Türk tarihindeki önemi nedir?
Anadolu Selçukluları, Anadolu’nun Türkleşmesi, kültürel gelişimi ve Haçlı Seferlerine karşı direniş gibi konularda önemli bir rol oynamıştır.
Anadolu Selçuklu Devleti’ni Büyük Selçuklu’dan ayıran en belirgin özellik nedir?
Anadolu Selçuklu Devleti, Büyük Selçuklu İmparatorluğu’ndan coğrafi olarak ayrılmış ve Anadolu’da Türk-İslam kültürünü inşa eden bir yapıya dönüşmüştür.
